Begirada perspektibarekin koronabirus-garaietan
Begirada perspektibarekin
koronabirus-garaietana
SARRERA
Denboraren tunel batean, gizateriak mikroorganismoen aurka etengabe egiten duen borrokaren bost argazki. Horien bidez, iraganean gertatutakoa kontuan hartuz begiratuko diogu gaur egungo egoerari.
Barneko zirkuluarekin, oraingo pandemia bereziki tragiko honen ondorioz munduan hildako populazioaren ehunekoa irudikatzen dugu. Zirkulu horretako zuloak, berriz, COVID-19ari dagokion ehunekoa adierazten du.
PIEZAK
Instalazioaren interpretazioa errazteko eta gaian sakontzeko, audiogidak edukia entzuteko aukera ematen du.
Sarrerako panelak eta zirkulu bakoitzak QR bat dute, mugikorrarekin azalpenak gaztelaniaz eta euskaraz entzuteko.
ETA KORONABIRUSA
Barneko zirkulu bakoitzean egindako zuloaren bidez, COVID-19ak historian zehar gizateriak jasan dituen beste pandemia batzuekin alderatuta izan duen eragina aipatuko dugu.
Instalazioak gisa bereko beste une tragiko batzuekin alderatuta aztertzen du egungo pandemia.
SARRERA
Denboraren tunel batean, gizateriak mikroorganismoen aurka etengabe egiten duen borrokaren bost argazki. Horien bidez, iraganean gertatutakoa kontuan hartuz begiratuko diogu gaur egungo egoerari.
Barneko zirkuluarekin, oraingo pandemia bereziki tragiko honen ondorioz munduan hildako populazioaren ehunekoa irudikatzen dugu. Zirkulu horretako zuloak, berriz, COVID-19ari dagokion ehunekoa adierazten du.
PIEZAK
Instalazioaren interpretazioa errazteko eta gaian sakontzeko, audiogidak edukia entzuteko aukera ematen du.
Sarrerako panelak eta zirkulu bakoitzak QR bat dute, mugikorrarekin azalpenak gaztelaniaz eta euskaraz entzuteko.
ETA KORONABIRUSA
Barneko zirkulu bakoitzean egindako zuloaren bidez, COVID-19ak historian zehar gizateriak jasan dituen beste pandemia batzuekin alderatuta izan duen eragina aipatuko dugu.
Instalazioak gisa bereko beste une tragiko batzuekin alderatuta aztertzen du egungo pandemia.
Gizateriak gaixotasun endemikoak eta epidemiak izan ditu bere historia osoan, eta animaliak etxekotzearekin, haiekin partekatzen dugun habitatarekin eta gure bizimoduarekin izan dute zerikusia. “Urbanizatzeak” aurrerapen handia ekarri du beti, eta hurbiltasun fisiko handiagoko agertokiak sortu ditu.
Populazio multzo handiek beren ekosistemako patogenoekiko egokitzapen globalak garatu dituzte beti, eta, hala, sinbiosi nahiko eraginkorra sortu da: “talde-immunitatea” deitzen dena alegia. Kolonizazio historiko handiek, ordea, sakon aldatu zuten hori. Eskala txikian, horixe gertatzen zaigu gurearen oso bestelako lekuetara bidaiatzen dugunean. Epidemien historia higienearen, osasunaren eta ikerketaren aurrerapenen eskutik doa, baina baita kolonizazioaren, urbanizazioaren eta naturarekiko interakzioaren historiaren eskutik ere.
Lady Mary Wortley Montagu
(1689 – 1762)
Argazkia: Alamy
Baztangaren aurkako “lehenbiziko txerto” masiboa emakume batek azaldu eta sustatu zuen XVII. mendean: Lady Montagu-k (1689-1762). Konstantinoplako kontsul ingelesaren emaztea zen, eta txertaketaren oinarrizko printzipio bat ekarri zuen handik, XV. mendetik aurrera Txinan erabiltzen zena, haurrekin batez ere. Lady Montaguk Ekialdean ikasia zuen ezen, umeen kopetako larrua pixka bat arraskatu ondoren, gaixo baten baztanga-pustulen zornea igurzten ziotela. Horren ondorioz, pittin bat gaixotzen zen umea, baina immunizatua geratzen zen ordutik aurrera.
Neurri hark polemika eragin zuen Erresuma Batuan, eta izan zituen aurkakoak ere; errege-familiak, ordea, oniritzia eman zion, eta esperimentu bat eginarazi zuen: presoei aplikatu zieten zorne-igurtzia, askatasunaren truke. Ondorio larri batzuk izan arren, errege-familiak berak eta aristokraziak ez zuten zalantzarik egin modu horretan immunizatzeko, eta Europako beste gorte batzuetara ere pasatu zen teknika berria, Errusiako eta Frantziako gorteetara alegia.
Orduz geroztik, asko aurreratu du jakintzak. Hainbat eritasun operatzeko moduak argitu dira, eta horrek sendagaiak, txertoak eta eraginkortasun handiko neurri profilaktikoak ekarri ditu. Horren guztiaren ondorioz, XX. mendean bizi-itxaropena zenbait hamarkadaz luzatu da mundu osoan.
Gizateriak gaixotasun endemikoak eta epidemiak izan ditu bere historia osoan, eta animaliak etxekotzearekin, haiekin partekatzen dugun habitatarekin eta gure bizimoduarekin izan dute zerikusia. “Urbanizatzeak” aurrerapen handia ekarri du beti, eta hurbiltasun fisiko handiagoko agertokiak sortu ditu.
Populazio multzo handiek beren ekosistemako patogenoekiko egokitzapen globalak garatu dituzte beti, eta, hala, sinbiosi nahiko eraginkorra sortu da: “talde-immunitatea” deitzen dena alegia. Kolonizazio historiko handiek, ordea, sakon aldatu zuten hori. Eskala txikian, horixe gertatzen zaigu gurearen oso bestelako lekuetara bidaiatzen dugunean. Epidemien historia higienearen, osasunaren eta ikerketaren aurrerapenen eskutik doa, baina baita kolonizazioaren, urbanizazioaren eta naturarekiko interakzioaren historiaren eskutik ere.
Lady Mary Wortley Montagu
(1689 – 1762)
Argazkia: Alamy
Baztangaren aurkako “lehenbiziko txerto” masiboa emakume batek azaldu eta sustatu zuen XVII. mendean: Lady Montagu-k (1689-1762). Konstantinoplako kontsul ingelesaren emaztea zen, eta txertaketaren oinarrizko printzipio bat ekarri zuen handik, XV. mendetik aurrera Txinan erabiltzen zena, haurrekin batez ere. Lady Montaguk Ekialdean ikasia zuen ezen, umeen kopetako larrua pixka bat arraskatu ondoren, gaixo baten baztanga-pustulen zornea igurzten ziotela. Horren ondorioz, pittin bat gaixotzen zen umea, baina immunizatua geratzen zen ordutik aurrera.
Neurri hark polemika eragin zuen Erresuma Batuan, eta izan zituen aurkakoak ere; errege-familiak, ordea, oniritzia eman zion, eta esperimentu bat eginarazi zuen: presoei aplikatu zieten zorne-igurtzia, askatasunaren truke. Ondorio larri batzuk izan arren, errege-familiak berak eta aristokraziak ez zuten zalantzarik egin modu horretan immunizatzeko, eta Europako beste gorte batzuetara ere pasatu zen teknika berria, Errusiako eta Frantziako gorteetara alegia.
Orduz geroztik, asko aurreratu du jakintzak. Hainbat eritasun operatzeko moduak argitu dira, eta horrek sendagaiak, txertoak eta eraginkortasun handiko neurri profilaktikoak ekarri ditu. Horren guztiaren ondorioz, XX. mendean bizi-itxaropena zenbait hamarkadaz luzatu da mundu osoan.
Historiako pandemia handiak
hildako kopuruaren arabera
